Door de meeste merken wordt over het algemeen eens in de 5 jaar onderhoud aangeraden, maar is dit ook zo? En wat kan er van invloed zijn op een horloge? Mogelijk moet het vaker, of kun je juist langer de tijd nemen voor onderhoud.
Waarom onderhoud?
Net als bij een auto bevat een horloge verschillende mechanische onderdelen zoals tandwielen, schroefjes, drukknoppen, radartjes, veertjes en wrijvende onderdelen die over tijd slijtage oplopen. De onderdelen van een horloge zijn erg nauwkeurig afgesteld en kunnen dan ook snel uit balans raken. Een horloge kan soms kleine kiertjes bevatten waardoor er over tijd vuil in het uurwerk kan komen. Of er kunnen, als een horloge al lang meegaat, door natuurlijke slijtage van de bewegende onderdelen microscopisch kleine ijzerschaafsel/vezels loskomen. Dit vuil kan er voor zorgen dat er meer frictie ontstaat waardoor een horloge stroever of moeilijker draait, tot in het ergste geval stil komt te staan.
Bij onderhoud van een horloge halen ze het uurwerk uit elkaar en maken ze de binnenkant weer volledig schoon. Ze assembleren en olieen het horloge vervolgens weer en stellen het af zodat deze weer binnen de specificaties loopt.
Wanneer uitvoeren
Je zou zeggen dat een horloge wat je weinig draagt minder onderhoud nodig heeft, toch? Dit is correct gekeken naar de slijtage van de onderdelen, echter, is dit niet het hele verhaal. De tandwielen van een horloge zelf zitten namelijk door middel van speciale onderdelen gemonteerd en worden voorzien van olie. Deze olie kan bij weinig dragen opdrogen, waardoor er juist meer wrijving ontstaat tussen de onderdelen.
Ook de rubbers die er voor zorgen dat een horloge waterdicht is kunnen uitdrogen. Dit komt vaker voor bij het dragen in een warm(er) klimaat, of bij vintage modellen.
Het kan natuurlijk voorkomen dat een horloge ineens stil staat, juist op het moment dat je hem wilde dragen… Dit betekent echter niet dat het horloge meteen onderhoud nodig heeft, maar kan ook betekenen dat de veer, die voor de aansturing zorgt, volledig op is. Dit is simpel op te lossen door het horloge weer op te draaien via de kroon, en zachtjes te schudden. Vaak komt een automatisch horloge dan weer vanzelf op gang.
Merk je dat je horloge te snel of juist te langzaam loopt, dan is een onderhoudsbeurt of afstelling een goede keuze.
Verschillende type service
Er zijn verschillende soorten onderhoud/service die uitgevoerd kan worden op een horloge.
Polijsten en vergulden
Kijkend naar de buitenkant dan is het opnieuw polijsten van een horloge een veel voorkomend type onderhoud. Hierbij lappen ze de stalen kast van een horloge opnieuw op, waardoor deze weer glimt zoals nieuw. Ook kan bij een goud/verguld horloge opnieuw goud worden toegevoegd om slijtage weg te werken - dit valt onder vergulden en/of laser welding. Bij het tweede lassen ze met speciale apparatuur nieuw materiaal aan de kast, om het vervolgens te herstellen zoals nieuw.
Tijd regulatie
Mechanische en automatische horloges komen vaak met een bepaalde plus- en min-tijdsaanduiding. Deze getallen geven aan wat de maximaal toegestane afwijking van het uurwerk mag zijn. Meestal wordt dit uitgedrukt in seconde per dag. Een bekende standaard in de industrie is COSC
Voor mechanische horloges, die worden aangedreven door een veer en een balanswiel, gelden de volgende COSC-standaarden:
- Dagelijkse afwijking: -4 tot +6 seconden per dag
- Gemiddelde afwijking: -2 tot +2 seconden per dag Voor quartz/kwarts horloges, die worden aangedreven door een batterij en een kwartskristal, gelden de volgende COSC-standaarden:
- Dagelijkse afwijking: -0,07 tot +0,2 seconden per dag
Bijvoorbeeld Rolex, met hun eigen Rolex Superlative Chronometer certificering, is van de orde van -2/+2 seconden per dag, of meer dan het dubbele van wat vereist is voor een officiële chronometer. Mocht je horloge dus meer dan dit afwijken, dan kun je het uurwerk laten bijstellen door een gespecialiseerde horlogemaker.
Full service
Mocht een horloge het helemaal niet meer doen, of niet meer binnen de aangeduiden specificaties te reguleren zijn, dan is een full service een oplossing.
Bij een full service wordt het volledige horloge uit elkaar gehaald, schoongemaakt, de beschadigde of versleten onderdelen worden vervangen, en het horloge wordt weer in elkaar gezet. Dit om er voor te zorgen dat het uurwerk weer loopt zoals nieuw. Dit type onderhoud is ook aangeraden op het moment dat een horloge gevallen is en/of het glas kapot is gegaan. Het kan namelijk voorkomen dat er zich splinters van het glas in het uurwerk bevinden, of dat er zelfs onderdelen los zijn gekomen.
Een full service is vaak wel prijziger, maar zeker nodig op zijn tijd. Houdt er wel rekening mee dat onderhoud aan een gecompliceerder uurwerk, bijvoorbeeld met datum of stopwatch (chronograaf) functionaliteit met een meerprijs komt.
Batterij vervangen
In het algemeen hebben quartz horloges minder onderhoud nodig, of zelfs niet eens. Met geeneens wordt bedoeld dat het onderhoud het soms niet waard is. Vaak is een quartz uurwerk goedkoop te vervangen, dus in plaats van onderhoud kan het plaatsen van een vervangend uurwerk de juiste oplossing zijn. Een batterij in een horloge gaat meestal 4 tot 7 jaar mee. Bij de meeste horloges is het vervangen hiervan een simpele en goedkope taak.
Vintage
Onderhoud komt vaak bij de wat oudere horloges voor - waarbij de nieuwe modellen vanzelfsprekend nog niet aan onderhoud toe zijn. Bij vintage horloges kan het wel eens lastig zijn om een goede horlogemaker te vinden en/of om aan reserveonderdelen te komen. Het is daarom ook aan te raden om naar een vakman te gaan voor onderhoud aan een vintage model.
Mocht een horloge van een hoge (emotionele) of collectors waarde zijn, dan is het soms juist beter om de ‘grote merken’ te vermijden. De reden hiervoor is dat bijvoorbeeld een vintage Rolex bij een service door Rolex zelf hersteld zal worden ‘naar nieuwstaat’. Versleten onderdelen zullen dan vervangen worden door nieuwere equivalenten. Echter, het ‘periode correct’ hebben van een vintage Rolex is voor vele verzamelaars belangrijker dan het binnen specificaties hebben van het uurwerk. Ook zullen de vakmensen die nu bij een horlogemaker werken niet altijd de kennis hebben van vintage horloges. In zo’n geval is een horlogemaker die tegen pensioen aan zit vaak veel meer ervaren dan de jonge uurwerkmakers van nu.
Prijs en tijd
De prijs en tijd van een reparatie/service kan enorm verschillen. Veelal de luxere merken hebben het monopolie op vervangende onderdelen, dus voor een service zul je naar een officieel service center moeten. Deze prijzen van een service zijn bijvoorbeeld inzichtelijk gemaakt door Omega. Zoals je kan zien is dit aardig aan de prijs.
Het is natuurlijk altijd een optie om naar een andere horloge maker te gaan. Houdt er wel rekening mee dat het hier deels gaat om vertrouwen, waarbij de horlogemaker ook nog eens aan de juiste onderdelen moet kunnen komen, indien nodig.
- Batterij vervangen:
- 15 minuten
- 30 euro
- Regulatie van tijd
- 1 dag
- 100 euro
- Full service (simpel)
- 3 tot 8 weken
- 300 euro
- Full service (chronograaf)
- 4 tot 12 weken
- 800 euro
Conclusie:
Er kan veel afhangen van een horloge reparatie. Het dragen van een luxe uurwerk komt daarbij dus ook met de ‘luxe’ van onderhoud. Het is in dat opzicht vergelijkbaar met een auto, waarbij hoe duurder de wagen vaak gelijk staat aan de prijs van het onderhoud.
Veel horlogemakers zijn te vinden op: https://uurwerkherstellers.nl/
Een community overzicht is ook te vinden, hier (of https://www.horlogeforum.nl/t/zoek-de-dichtstbijzijnde-horlogemaker-met-hf-recensie/170526):